Lễ hội Hoa Ban – điểm hẹn mùa xuân giữa núi rừng Tây Bắc

(Cinet) – Nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, Điện Biên không chỉ được biết đến là mảnh đất ghi dấu chiến thắng lịch sử “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” mà còn được mệnh danh là xứ sở của hoa Ban – loài hoa sinh ra từ tình yêu và là biểu tượng của núi rừng và con người Tây Bắc.

Hoa Ban khoe sắc trong nắng ấm màu Xuân tô điểm vẻ đẹp núi rừng Tây Bắc. (Ảnh: VOV)

Tháng Ba, khi tiết trời lạnh giá của mùa Đông dần tan đi, hơi thở ấm áp của mùa Xuân tràn ngập đất trời, cũng là lúc hoa ban nở rộ khoe sắc tô điểm vùng Tây Bắc. Đi dọc khắp núi rừng, qua những con đường dẫn vào thành phố Điện Biên hay những lối nhỏ tới những bản làng, ta đều có thể bắt gặp những hàng hoa ban đang nở rực, hòa mình giữa nắng trời. Các thảm hoa trắng lô xô trên các đỉnh núi, nối dài thành những “thác” ban chảy tràn từ đỉnh núi qua các vách đá, rừng cây xuống sát mặt đất, mềm như dải lụa trắng hững hờ vắt ngang triền núi mời gọi du khách gần xa…

Hoa Ban gắn liền với sự tích đầy bi thương, ngập tràn nước mắt trong câu chuyện cổ của đồng bào dân tộc Thái miền Tây Bắc. Chuyện kể rằng: Thuở xa xưa có người con gái Thái xinh đẹp tên là Ban, nàng đem lòng yêu chàng trai cùng bản nhưng cha mẹ ham giàu ép gả nàng cho con nhà phìa, nhà tạo. Buồn bã và đau khổ, nàng chạy vào rừng tìm người yêu đang đi săn trên núi cao, nàng cứ đi miên man trong rừng gọi khản cả tiếng nhưng không thấy người yêu đâu. Đến khi kiệt sức nàng gục xuống chết bên một tảng đá, lạ thay từ đó mọc lên một loài cây có hoa trắng muốt bung nở mỗi khi mùa xuân về, loài hoa đó được gọi tên là hoa Ban… Và cứ mỗi độ xuân về, khi nắng ấm bừng chiếu khắp dải núi rừng Tây Bắc, cũng là lúc hoa Ban nở rộ báo hiệu mùa xuân, mùa tình yêu, mùa lễ hội của con người và đất trời.

Sắc trắng của hoa Ban không chỉ là sự thuần khiết, nó còn là biểu tượng của tình yêu sáng trong, thứ tình yêu đích thực được vun vén từ những rung động trái tim.

Hoa ban hẳn có lý khi được người Thái coi là một trong những loại hoa biểu trưng cho tình yêu. Cũng giống như món xôi ngũ sắc có màu tím biểu trưng cho sự thủy chung, màu đỏ được ví như tình yêu sắt son, say mê, lãng mạn… nhưng sắc trắng của ban không chỉ là sự thuần khiết, nó còn mang trong mình hình ảnh của tình yêu sáng trong, không vụ lợi, toan tính, thứ tình yêu đích thực được vun vén từ những rung động trái tim, những xúc cảm chân thật. Hoa ban cũng biểu tượng cho tình yêu thủy chung, vĩnh cửu. Dẫu tháng ba có gió Lào táp rát rạt, dẫu sương gió mỗi đêm mù mịt, ban cũng chỉ êm đềm tung lá khô xuống thảm cỏ, những cánh hoa vẫn lung linh trắng, tươi tắn lạ thường. Ấy phải chăng là tình yêu của người con gái Thái thuở nào, dẫu có bị rào cản, ngăn cấm đến thế nào vẫn không đổi khác.

Lễ hội hoa Ban hay còn gọi là lễ hội Xên Mường được người Thái ở Tây Bắc tổ chức vào dịp tháng 2 âm lịch, khi hoa ban bắt đầu nở trắng cả núi rừng Tây Bắc. Lễ hội thể hiện tấm lòng tôn kính tri ân của nhân dân tưởng nhớ công lao to lớn của các vị nhân thần tiền bối và cầu cho quốc thái, dân an, bản mường no ấm, quanh năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc…

Lễ hội Hoa Ban thể hiện nét văn hóa tâm linh trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái với tâm nguyện thỉnh bái “Then” – vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người Thái; thỉnh bái “nàng Ban” – một nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trinh trắng của người thiếu nữ Thái và tình yêu đôi lứa thuỷ chung; thỉnh bái ma trời, ma mường, ma núi, ma sông… phù hộ cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, vạn vật đơm hoa, kết trái, cho lứa đôi hạnh phúc và phù hộ cho cuộc sống của dân bản luôn đầm ấm, yên vui.

Tiết mục văn nghệ chào mừng lễ hội Hoa Ban năm 2017 (Ảnh: TTXVN)

Ngày nay, Lễ hội Hoa Ban được UBND tỉnh Điện Biên tổ chức thường niên vào mùa Hoa Ban nở, khai mạc tại thành phố Điện Biên Phủ vào thời điểm trung tuần tháng 3 hằng năm gắn với sự kiện mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Các hoạt động trong khuôn khổ được tổ chức sau lễ khai mạc kéo dài đến hết tháng 5 hàng năm. Lễ hội nhằm tôn vinh, bảo tồn, phát huy các loại hình di sản văn hóa dân tộc của tỉnh Điện Biên; gắn bảo tồn văn hóa với phát huy tiềm năng thế mạnh du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đồng thời, tôn vinh, quảng bá hình ảnh Hoa Ban nhằm đưa hình tượng Hoa Ban trở thành biểu trưng cho mảnh đất và con người Điện Biên nói riêng, Tây Bắc nói chung. Lễ hội Hoa Ban đã trở thành lễ hội chung của cộng đồng các dân tộc tỉnh Điện Biên, hội tụ đầy đủ các giá trị văn hóa tiêu biểu giàu bản sắc truyền thống, qua đó góp phần thiết thực cụ thể hóa các chủ trương, Nghị quyết của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Điện Biên đáp ứng các yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Lễ hội Hoa Ban năm 2018 dự kiến được tổ chức từ tháng 3 - 5/2018, trọng điểm các hoạt động được tổ chức từ ngày 17 - 19/3/2018 tại Thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên với nhiều hoạt động sôi nổi, nội dung phong phú, hấp dẫn. Trong đó, điểm nhấn quan trọng là đêm khai mạc Lễ hội Hoa ban năm 2018 với chương trình nghệ thuật đặc sắc “Hoa ban - Tình ca Ðiện Biên” được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV Ðài Truyền hình Việt Nam, Ðài Phát thanh - Truyền hình tỉnh và được tiếp sóng trên đài truyền hình một số tỉnh, thành phố trong cả nước. Chương trình do Ðoàn Nghệ thuật tỉnh phối hợp với Công ty Cổ phần Truyền thông VNC tổ chức, thực hiện. Chương trình được dàn dựng với chất lượng nghệ thuật cao, là bản hòa ca về tình đất, tình người Ðiện Biên, nơi mà vẻ đẹp con người hòa quyện với dòng chảy lịch sử, sắc màu văn hóa và phong cảnh thiên nhiên. Từ chất liệu của các loại hình nghệ thuật biểu diễn, đêm khai mạc Lễ hội hứa hẹn sẽ mang đến cho các đại biểu, khán giả và du khách những ấn tượng, cảm nhận về mảnh đất Ðiện Biên Phủ tươi đẹp, giàu bản sắc văn hóa, đầy thân thiện mến khách. Cùng với đó là cuộc thi trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc tỉnh Ðiện Biên. Tại đây quy tụ các diễn viên, nghệ nhân không chuyên đến từ các huyện, thị xã, thành phố, sở, ban, ngành, lực lượng trên địa bàn tỉnh với mục đích giới thiệu bản sắc văn hóa đặc trưng thông qua trang phục truyền thống các dân tộc. Tiếp nối các hoạt động đó chương trình nghệ thuật chào mừng Lễ hội Hoa Ban năm 2018 dự kiến được tổ chức vào tối 19/3 với chất liệu khai thác chủ đạo là văn hóa dân gian truyền thống các dân tộc tỉnh Ðiện Biên. Ngoài trình diễn nghệ thuật, chương trình còn tạo không khí lễ hội thông qua các hoạt động cộng đồng như: vòng xòe đại đoàn kết, không gian trải nghiệm nhảy sạp dân tộc Khơ Mú và dân tộc Thái. Bên cạnh đó, các hoạt động như trưng bày, giới thiệu, quảng bá sản phẩm du lịch, văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số; hoạt động giao lưu, thi đấu thể thao, trò chơi dân gian có thưởng… tiếp tục được duy trì, hứa hẹn sẽ thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

Bạn hãy một lần đặt chân lên vùng cao Tây Bắc để cùng hòa mình tham gia lễ hội Hoa Ban Điện Biên. (Ảnh: tinhay365.net)

Đến với Tây Bắc, về với Điện Biên vào mùa Ban nở, du khách sẽ cảm nhận được khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nên thơ làm say đắm lòng người với màu trắng của hoa Ban đang phủ kín núi rừng. Và rồi khi những câu thơ: Anh đã về quê hương em Tây Bắc/Ngắm hoa ban xuân đến nở trắng trời/Cánh hoa thắm hình tim người thiếu nữ/Hình tim nào cũng e ấp thành đôi/Cây khẳng khiu dáng hình thanh mảnh/Anh nhớ em ngơ ngẩn bên đồi/Có phải nhớ thương hoá thành cánh trắng/Có phải mùa xuân, hoa thắm môi người/Có phải chút tình yêu mòn mỏi/Nén lòng này buốt thành giọt sương rơi/Có phải tình yêu qua đau khổ/Mới nên duyên thương nhớ trọn đời/Anh đi qua những cánh rừng Tây Bắc/Mỗi con đường lác đác cánh hoa rơi/Tình em đã hoá thành Hoa Ban trắng/Hạnh phúc nào hơn… người mãi mãi yêu người/Hoa Ban ơi Hoa Ban/Hoa cứ nở thắm trời hoa nhé/Hoa của tình yêu ngàn đời vẫn trẻ/“Tình yêu không có tuổi bao giờ…” ngân lên như mời gọi mỗi người, hãy một lần đến với Điện Biên giữa mùa Ban nở để thưởng lãm và cảm nhận vẻ đẹp của loài hoa - biểu tượng của vùng cao Tây Bắc, biểu tượng của tình yêu trong sáng và thủy chung./.