Hà Quảng (Cao Bằng): Nâng cao nhận thức người dân về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Hà Quảng là một trong những huyện có tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống còn tồn tại khá cao của tỉnh Cao Bằng. Điều này đã dẫn đến nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người dân.

Theo thống kê, từ năm 2015 - 2022, toàn huyện Hà Quảng có 497 cặp tảo hôn. Trong đó, dân tộc Mông 405 người, dân tộc Dao 165 người, dân tộc Nùng 100 người, dân tộc Tày 17 người, dân tộc khác 3 người; có 329 nam giới kết hôn khi chưa đủ 20 tuổi, 361 nữ giới kết hôn khi chưa đủ 18 tuổi. Tổng số cặp kết hôn, tảo hôn 1 người (vợ hoặc chồng) là 303 cặp/5.256 cặp kết hôn, chiếm 5,76%; số cặp kết hôn tảo hôn cả 2 người (vợ, chồng) 194 cặp/5.256 cặp kết hôn, chiếm 3,7%. Toàn huyện có 12 cặp hôn nhân cận huyết thống.

Ông Vương Văn Vinh, Chủ tịch UBND xã Thượng Thôn (huyện Hà Quảng) cho biết, năm 2023, toàn xã có 210 cặp tảo hôn. Tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn cao do trình độ dân trí thấp, vì vậy việc tiếp thu, nhận thức về Luật Hôn nhân và Gia đình cũng như hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống còn hạn chế.

"Hàng năm, kinh phí triển khai thực hiện công tác tuyên truyền về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống quá ít, các hoạt động chỉ được triển khai thí điểm ở một số xóm, vì vậy hiệu quả mang lại chưa cao, một số nơi làm còn mang tính hình thức", Chủ tịch UBND xã Thượng Thôn chia sẻ.

Nhìn chung, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện Hà Quảng vẫn còn diễn ra ở nhiều xã, nhất là địa bàn các xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn.

Nguyên nhân chính do tập quán lạc hậu và quan niệm sống của một số gia đình trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, chưa hiểu được hậu quả nặng nề từ việc hôn nhân cận huyết thống; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống chưa được quan tâm đúng mức, chưa có cơ quan chuyên trách quản lý, kiểm tra, kiểm soát; trình độ của một bộ phận người dân còn hạn chế, chưa am hiểu về pháp luật và hậu quả nặng nề từ việc hôn nhân cận huyết thống; tình trạng quan hệ tình dục không lành mạnh và không an toàn trước hôn nhân dẫn đến có thai ngoài ý muốn buộc hai bên gia đình phải tổ chức lễ cưới...

Năm 2016, huyện Hà Quảng đã triển khai 2 mô hình điểm thực hiện Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025" tại xã Bình Lãng (nay là xã Thanh Long) và xã Nội Thôn; thành lập tổ tư vấn tại các xóm, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, cuộc thi tìm hiểu về Luật Hôn nhân và Gia đình dưới dạng tiểu phẩm, trả lời câu hỏi trắc nghiệm… Qua đó, tạo sức lan tỏa đến từng hộ gia đình, nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống được nâng lên đáng kể.

Huyện Hà Quảng cũng tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về các chính sách dân tộc, Luật Hôn nhân và Gia đình, những hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền về thực hiện đề án, ban hành các văn bản chỉ đạo và sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách đầu tư để thực hiện đề án; Triển khai kế hoạch thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (Tiểu dự án 2 - Dự án 9); Duy trì và nhân rộng các mô hình tại các xã, trường học có tỷ lệ tảo hôn cao nhằm thay đổi hành vi, khả năng tiếp cận thông tin và huy động sự tham gia của cộng đồng thực hiện ngăn ngừa, giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh Cao Bằng, giai đoạn 2015 - 2023, toàn tỉnh có 2.060 cặp tảo hôn, chiếm 6,62%, trong đó 994 cặp tảo hôn cả vợ, chồng; 35 cặp hôn nhân cận huyết thống, chiếm 0,11%. Tảo hôn chủ yếu xảy ra vùng đồng bào dân tộc Mông, Dao, Nùng, Tày, Sán Chỉ, Lô Lô. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để lại những hệ lụy nghiêm trọng đến giống nòi, đời sống và sức khỏe.

Tuy nhiên, sau hơn 2 năm thực hiện Tiểu dự án 2 Dự án 9 về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và tổ chức thí điểm mô hình "Phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống" tại xã Thanh Long, huyện Hà Quảng thành công, đến nay tỉnh Cao Bằng đã nhân rộng ra 6 huyện. Để triển khai hiệu quả các huyện, thành phố trong tỉnh đã lồng ghép triển khai thực hiện đề án theo kế hoạch của tỉnh như xây dựng 4 mô hình tại các xã, các huyện có nhiều nguy cơ xảy ra tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Với mục tiêu chung của Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số", tỉnh Cao Bằng phấn đấu đến năm 2025 cơ bản ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số.