Báo quốc tế viết về triển vọng của ngành xe điện tại Việt Nam

Trước bối cảnh lượng phát thải khí nhà kính là một trong những nguyên nhân gây lo ngại thì việc chuyển đổi sang các phương tiện vận tải bằng điện có thể mang lại lợi ích cho cả nền kinh tế và môi trường.

Tiềm năng dẫn đầu thị trường xe điện 2 bánh

Một báo cáo về thị trường xe điện tại Việt Nam cho thấy quốc gia Đông Nam Á có tiềm năng dẫn đầu thị trường xe điện 2 bánh cũng như nhu cầu về xe chở khách điện. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã đạt được nhiều thành công hơn đáng kể trong việc áp dụng các phương án xe 2 bánh chạy điện.

Một phần đơn giản là do nhu cầu người dân sử dụng nhiều xe 2 bánh hơn ở Việt Nam. Tính đến năm 2022, hơn 60% dân số khoảng 100 triệu người có xe máy, trong khi năm 2020 tỷ lệ sở hữu ô tô là dưới 6%. Khuyến khích xe 2 bánh chạy điện có thể là cách nhanh nhất để giảm lượng khí thải vận tải đường bộ ở quốc gia này.

Trong khi đó, với số lượng phương tiện chở khách dự kiến đạt 30% vào năm 2030, điều quan trọng là Việt Nam phải sản xuất càng nhiều phương tiện chạy điện càng tốt. Đã có những định hướng cụ thể được thực hiện để thúc đẩy thị trường xe điện ở Việt Nam. Cụ thể là Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải (gọi tắt là Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh).

Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh có mục tiêu phát triển hệ thống giao thông vận tải xanh hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính về “0” vào năm 2050. Chương trình đã đặt ra lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh với từng phương thức vận tải như đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không…

Chương trình này thiết lập các tiêu chuẩn đầy tham vọng cho sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện. Giai đoạn đầu tiên của chương trình, kéo dài từ 2020-2030, nhấn mạnh vào việc sản xuất, lắp ráp và sử dụng xe điện cũng như cải thiện cơ sở hạ tầng sạc điện.

Đến năm 2040, sẽ từng bước hạn chế tiến tới dừng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu xe ô tô, xe mô tô, gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sử dụng trong nước. Mục tiêu đến năm 2050, 100% phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy tham gia giao thông chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Chương trình kích cầu

Đến hiện tại, dù những mục tiêu đầy tham vọng đặt ra trong chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh đã đạt được các mục tiêu đáng kể như giảm hiệu ứng nhà kính. Cùng với đó là thúc đẩy những định hướng mới trong chính sách của chính phủ Việt Nam. Cụ thể, đối với xe điện, người dân sẽ được miễn 100% lệ phí trước bạ khi đăng ký lần đầu theo Nghị định 10/2022/NĐ-CP của Chính phủ thời gian áp dụng 3 năm kể từ ngày 1/3/2022 – 28/2/2025.

Trong 2 năm tiếp theo 2026 và 2027, mức thu lệ phí trước bạ với ôtô điện được tính bằng 50% mức thu của xe chạy xăng, dầu cùng số chỗ ngồi. Vì vậy, Nghị định này sẽ khuyến khích người dân Việt Nam tối ưu lựa chọn thay đổi phương tiện xe điện trong sử dụng nhiều hơn vào thời gian tới.

Đây cũng là động lực khuyến khích đối với những người đang có ý định chuyển sang sử dụng xe điện ở Việt Nam, đặc biệt khi xét đến chi phí ban đầu cao hơn.

Một giải pháp khả thi để giảm chi phí trả trước này là thực hiện các ưu đãi tài chính đối với quyền sở hữu và vận hành xe điện. Các biện pháp khuyến khích tài chính ở các quốc gia khác trên thế giới, bao gồm miễn thuế và trợ cấp mua hàng, đã cho thấy mối tương quan tích cực trong việc áp dụng ở Mỹ, Trung Quốc và một số nước châu Âu. Ngoài ra, một lựa chọn khác để khuyến khích áp dụng hiệu quả là các chính sách phi tài chính như khu vực phát thải thấp, làn đường ưu tiên và bãi đậu xe miễn phí.

Việc thiếu các tùy chọn sạc công cộng có sẵn là nguyên nhân gây ra sự do dự cho những người sử dụng xe điện tiềm năng. Để chống lại sự ngờ vực này, Việt Nam hiện nay đã có sự đầu tư đáng kể vào các trạm sạc xe điện.

Quá trình này do VinFast dẫn đầu, công ty đã lắp đặt 150.000 cổng sạc phủ khắp 58 tỉnh cũng như 5 đô thị. Khoảng cách trung bình giữa các cổng sạc là 65 km và không ngừng rút ngắn.

Khi trò chuyện với Andrew Chan, Giám đốc Quan hệ đối tác dịch vụ và tính phí toàn cầu tại Vinfast, ngay lập tức thấy rõ Việt Nam đã có thể tận dụng những bài học kinh nghiệm ở Mỹ để biến thành hành động thiết thực.

Các nhà sản xuất thiết bị gốc đặc biệt quan tâm đến việc chế tạo những chiếc xe có thể hoạt động với nhiều loại bộ sạc. Thay vì đi theo mẫu bộ sạc cụ thể trước đây của Tesla dành cho các thương hiệu xe cụ thể, người ta đang thúc đẩy việc đưa vào sử dụng rộng rãi hơn.

Ông Chan bày tỏ lạc quan quá trình phát triển của ngành công nghiệp xe điện trong khu vực.

"Như tôi đã giải thích, việc sản xuất ô tô chạy bằng xăng trước đây do Châu Âu và Nhật Bản thống trị, nhưng hiện nay cơ hội mở rộng cho các nước mới gia nhập ngành. Điều này sẽ được hỗ trợ bởi nhu cầu tăng trưởng nhanh chóng đối với phương tiện chở khách ở Việt Nam cũng như sự gần gũi với các thị trường và nguồn tài nguyên", ông Chan nhấn mạnh./.